De Fevia-familie mocht onlangs een nieuwe sectorfederatie verwelkomen als lid: Vinum Et Spiritus, de Belgische federatie van de wijnen en gedistilleerde dranken. Daar heffen we uiteraard graag het glas op met Geert Van Lerberghe, die als CEO duidelijk fier is op de grote weerbaarheid van zijn ondernemers. Ondanks heel wat uitdagingen, blijven zij met veel passie werken aan kwaliteitsproducten, vanuit een lokale verankering en met een groot verantwoordelijkheidsbesef. Een sector met een rijk verleden, maar met de blik volop gericht naar de toekomst.
Welkom Geert! Kan je jouw sector even kort schetsen?
Onze federatie telt bijna honderd leden die je ruwweg in drie groepen kunt verdelen. Er zijn vooreerst de producenten, zowel professionele stokerijen als wijnbouwers. Dan heb je ook de handelaars, de importeurs en de bottelaars, die kwaliteitsvolle wijn en spirits importeren en hier op flessen trekken. Dit segment groeit trouwens, en zorgt voor heel wat investeringen en tewerkstelling. Tot slot heb je de Belgische afdelingen van de grote internationale groepen, die hier vaak in Brussel een hub hebben, de hoofdstad van Europa.
Samen vormen die leden een sector die heel wat bijdraagt aan de Belgische economie en goed is voor 1.500 directe en 30.000 indirecte jobs. Uit een studie die we enkele jaren geleden lieten uitvoeren, bleek dat we samen met de ketenpartners een toegevoegde waarde van liefst 2,6 miljard euro creëren. Daar waren we zelf door verrast!
“Lokaal” is vandaag duidelijk een trend. Hoe lokaal verankerd is jouw sector?
Een wijngaard is zowat het toppunt van lokale verankering, want die kun je niet verplaatsen! Vinum Et Spiritus heeft hard geijverd, en met succes, om vanuit Europa een reeks Belgische oorsprongsbenamingen en geografische aanduidingen te laten erkennen. Vandaag hebben we in ons land een waaier aan zogenaamde “appellaties” die consumenten een kwaliteitsgarantie bieden.
In Vlaanderen vind je bijvoorbeeld de Hagelandse wijn, de Haspengouwse wijn, de Heuvellandse wijn, wijn uit Maasvallei Limburg, de Vlaamse mousserende wijn, of beschermde geografische aanduidingen zoals de Vlaamse landwijn. In Wallonië hebben we de Côtes de Sambre et Meuse en de Vin de pays des jardins de Wallonie.
Geldt hetzelfde lokale verhaal voor de zogenaamde “spirits”?
Een stokerij is in principe minder gebonden aan de grond, maar toch zijn ook zij sterk verankerd met onze lokale traditie. Denk maar aan jenever. De trend hier is om puur lokale ingrediënten te gebruiken: “van korrel tot borrel” noemen we dat. En ook voor onze jenevers erkent Europa lokale appelaties, voor wie voldoet aan een strikt lastenboek. Denk bijvoorbeeld maar aan graanjenever, de Hasseltse jenever, de Balegemse jenever, de O’de Flander Oost-Vlaamse graanjenever, tal van vruchtenjenevers, enzovoort.
En misschien verrassender is dat we momenteel ook werken aan de erkenning van onze Belgische whisky’s. Want verschillende stokerijen en brouwerijen brachten de voorbije jaren heel mooie en kwalitatieve Belgische whisky op de markt.
Traditie en innovatie gaan hier dus hand in hand?
Dat klopt. Traditie heeft zijn charmes, maar we willen natuurlijk niet in het verleden blijven hangen. We behouden de goede zaken uit het verleden, maar we stellen onszelf tegelijk continue in vraag om ook in de toekomst een relevante sector te blijven. Concreet zie je dat aan de enorme zorgplicht die er leeft ten opzichte van de consumenten. Onze producten zijn er om van te genieten, maar op een gematigde en verantwoorde manier. Wij hebben daarin mee een rol te spelen, zowel op vlak van verkeersveiligheid als wat betreft de bescherming van onze jongeren tegen alcoholmisbruik.
Hoe maken jullie dat concreet?
We hebben bijvoorbeeld een partnerschap opgezet met het Fonds Emilie Leus. Die organisatie werd tien jaar geleden opgericht door de vader van een meisje dat door een dronken chauffeur werd doodgereden. Het Fonds zet zich in om iedereen bewust te maken dat drinken en met de wagen rijden niet samengaan. Wij helpen het fonds om alcoholtesters te plaatsen in horecazaken en parkings, om zo chauffeurs te ontmoedigen om dronken achter het stuur te kruipen. Dat soort acties is duidelijk een trend in de sector en zal niet verminderen, integendeel.
Welke andere trends zie je zoal in jouw sector?
Er is duidelijk een trend gelinkt aan “craft”. We zien een groeiende vraag naar lokale, ambachtelijk geproduceerde producten. Denk maar aan onze befaamde elixirs, de Vlaamse pastis of de Belgische whisky of jenever.
Een derde trend is de verlaging van het alcoholvolume. Voor onze producten is dat wel moeilijker dan in bijvoorbeeld de biersector, waar ze op dat vlak serieuze stappen hebben gezet. Voor sterke dranken schrijft de wet voor hoeveel procent alcohol een whisky of gin minstens moet bevatten om die naam te mogen dragen. Toch zie je ook steeds meer alcoholvrije gedistilleerde dranken, meestal op basis van water maar vermengd met een blend van aromatische kruiden of planten.
Ook bij onze wijnen is er een soortgelijke ontwikkeling, maar daar blijft het een uitdaging om de kwaliteit en de smaakbeleving te behouden bij producten met minder alcohol. Dat weerhoudt wijnbouwers niet om te innoveren, maar het is niet evident. Bovendien willen we dat die kwaliteit ook betaalbaar blijft.
Is de prijs-kwaliteit verhouding een uitdaging?
Je vindt op de Belgische markt een ruime keuze kwalitatieve wijnen uit de hele wereld tegen schappelijke prijzen. Dat terwijl onze Belgische wijnbouwers minstens 10 euro de fles moeten aanrekenen om rendabel te kunnen blijven werken. Wat betreft de spirits zien we dat de verkochte volumes in België jaar na jaar dalen, terwijl de consumptie eerder toeneemt. De oorzaak daarvan ligt in de grensaankopen, die het gevolg zijn van een onaangepast fiscaal kader.
Ik verwijs hiervoor naar de accijnsverhoging van november 2015, waardoor de accijnzen op wijn met 30% en op spirits met 41% zijn toegenomen. Die gigantische verhoging zorgde voor een prijsstijging in ons land en maakte ons minder concurrentieel ten aanzien van onze buurlanden.
Welke producten koopt de Belg zoal over de grens?
Het gaat vooral om sterke drank, maar ook om mousserende wijnen. Belgen houden van bubbels. Dat leverde de overheid na 4 jaar een totaalverlies van 126 miljoen euro op. De overheid hoopte op een toename van de accijnsinkomsten, maar in plaats gingen de btw inkomsten nog sterker naar beneden. En dat terwijl de consument niet minder consumeert, hij koopt het gewoon elders.
Laat me duidelijk zijn: wij ijveren niet voor een steeds grotere alcoholconsumptie! We willen een fiscaal systeem dat de Belg zijn wijnen en spirits hier doet kopen om op een verantwoorde manier te genieten. Ook de overheid heeft er alle belang bij om meer inkomsten in de schatkist te krijgen, zeker in de huidige budgettaire situatie.
Waar ben je nu het meeste fier op?
Er is veel om fier over te zijn, maar ik wil vooral de weerbaarheid van onze sector benadrukken. Vooral sinds 2015, na die accijnsverhoging. Ondanks die moeilijke situatie blijven we innoveren en investeren in kwaliteit. Onze ondernemers zijn tegelijk gepassioneerde ambachtsmensen die geloven in hun producten. Dankzij die weerbaarheid van onze mensen hebben we een sterk geloof in de toekomst.
Hoe kan de sector dan concreet verder groeien?
Groei is in de huidige omstandigheden niet evident, maar we zien toch een tweetal opportuniteiten. Export is daar één van. Vandaag is onze export nog relatief beperkt, want het meeste dat we hier produceren is bedoeld voor de Belgische markt. Maar in het buitenland speelt die binnenlandse accijnsproblematiek minder. We moeten dus onze stokerijen en wijnboeren steunen om hun artisanale producten te promoten in de buurlanden.
Daarvoor is een inhaalbeweging nodig en we gaan als federatie onze leden proberen te helpen en stimuleren. Dat vraagt natuurlijk een mentaliteitsverandering, maar een meer internationale mindset biedt kansen. De stap naar e-commerce is daarbij ook belangrijk: ook daar willen we onze leden maximaal helpen om via e-commerce een tweede volwaardig verkoopkanaal uit te bouwen.
Tenslotte kunnen we vandaag moeilijk heen rond de coronacrisis. Hoe is jouw sector daar doorheen gekomen?
De effecten verschillen nogal naargelang de afhankelijkheid van de horeca, maar we zien helaas bij iedereen een spectaculaire daling van de verkoop. In maart en april dit jaar schommelt de impact van de verkoop tussen -65% en -97%. Daar komt bovenop dat vanaf 15 juni de grensaankopen opnieuw mogelijk werden. Daarom behoren wij stilaan tot de groep van "vergeten sectoren". Er gingen terecht veel steunmaatregelen naar de horeca. Maar terwijl kregen wij amper of geen bijzondere steunmaatregelen, terwijl de impact toch gigantisch is.
En toch merkte je ook nu weer de weerbaarheid en het verantwoordelijkheidsgevoel! Om het tekort aan ontsmettingsgels op te vangen zijn verscheidene stokerijen overgeschakeld naar de productie van handgels en ontsmettingsalcohol. Met dank trouwens aan minister van Financiën Alexander De Croo en minister van Economie Nathalie Muylle die op vraag van Vinum Et Spiritus en van Fevia het reglementair kader daarvoor versoepelden.
Ontdek hier de acties door de #FoodHeroes van Vinum Et Spiritus
En toch geloven jullie in de toekomst?
We willen een maatschappelijk relevante sector blijven. Onze leden proberen natuurlijk ook om te produceren met steeds minder impact op het milieu, maar onze grootste uitdaging is om alcohol te laten deel uitmaken van een evenwichtige levensstijl. Uiteraard op een gematigde en verantwoorde manier. Dat is een constante evenwichtsoefening, maar wij geloven rotsvast dat we daarin kunnen slagen.
Blijf je graag op de hoogte over de Belgische sector van wijnen en spirits? Neem contact op met Vinum Et Spiritus