Hoe maken we jouw voeding steeds veiliger?
Mocht je nog twijfelen, voedselveiligheid is en blijft de absolute prioriteit van de Belgische voedingsindustrie. Er gaat geen dag voorbij zonder dat onze voeding en dranken strikt worden gecontroleerd, van grond tot bord. En dankzij de zogenaamde gevalideerde autocontrole is de Belgische voedingsindustrie al jaren koploper op vlak van voedselveiligheid. Toch wil ze nog beter scoren om haar koppositie te behouden en onze voeding steeds veiliger te maken.
Autocontrole, de hoeksteen van voedselveiligheid
Vooraleer onze voeding op ons bord komt, wordt het strikt gecontroleerd op verschillende vlakken, zoals bijvoorbeeld hygiëne en kwaliteit. Dat gebeurt door de bedrijven zelf die onze voeding maken. Het geheel van de maatregelen die bedrijven hiervoor nemen vallen onder de term “autocontrole”. Dat wil niet zeggen dat ze doen wat ze willen en dat er geen controle is door het Voedselagentschap over wat ze moeten controleren, integendeel.
“Het hoofddoel van een autocontrolesysteem is om alle gevaren die je redelijkerwijs doorheen het productie-, verwerkings- en distributieproces kan aantreffen op een verantwoorde en haalbare manier te beheersen,” licht Aline Van den Broeck, woordvoerster van het FAVV, toe. “De operator, het voedingsbedrijf dus, is de eerste verantwoordelijke voor de naleving van de wettelijke voorschriften aangaande voedselveiligheid. Elke operator kent zelf zijn producten en weet welke processen er precies plaatsvinden binnen zijn bedrijf. Hij is dus degene die correct kan inschatten welke gevaren en risico’s er zijn en hoe hiermee moet omgegaan worden.”
Imke Van den Broeck, Food Policy Advisor bij Fevia, benadrukt dat autocontrole één van de pijlers is van het Europese voedselveiligheidssysteem. “Alle Belgische bedrijven die actief zijn in de voedselketen moeten een autocontrolesysteem invoeren en onderhouden. Dat is cruciaal om veilige voeding te garanderen, maar onderschat niet de hoeveelheid vereisten en nieuwe ontwikkelingen die daarbij komen kijken. Vanuit Fevia organiseren we daarom regelmatig infosessies en webinars voor onze leden. We bieden hen ook opleidingen aan, voornamelijk vanuit ons opleidingsfonds Alimento.”
Ontdek het opleidingsaanbod van Alimento rond voedselveiligheid hier
Uiteraard is autocontrole niet alleen belangrijk voor het betrokken bedrijf. De goede werking op niveau van één voedingsproducent heeft een rechtstreekse impact op het imago en de goede werking van de hele sector. “Dit alles staat ten dienste van de hele voedselketen en uiteindelijk ook van de consument. Het FAVV staat in voor het toezicht op de autocontrole van de operatoren. Zo heeft iedereen zijn verantwoordelijkheid”, zegt Aline Van den Broeck.
Autocontrole in het kort
Het autocontrolesysteem bevat goede hygiënepraktijken die gebaseerd zijn op de HACCP-principes (Hazard Analysis and Critical Control Points). Die zijn vastgelegd in de Codex Alimentarius: DE referentie die alle regels bevat over voedsel en voedselveiligheid. Praktisch moeten bedrijven een aantal stappen volgen om mogelijke gevaren uit te sluiten of aan te pakken. Denk bijvoorbeeld aan pathogenen zoals Salmonella of Listeria, contaminanten afkomstig uit het milieu of residuen van biociden. Nog zo’n gevaar zijn bijvoorbeeld stukjes glas of metaal die je zou kunnen aantreffen als gevolg van het productieproces. Ook allergenen die mogelijks aanwezig zijn door kruiscontaminatie kunnen een risico vormen voor bepaalde consumenten. Bedrijven moeten erover waken dat ze die risico’s beheersen en bevoegde inspecteurs van het FAVV gaan hun aanpak controleren.
Een specialleke: de Belgische autocontrolegidsen
In België leggen we de lat nog hoger met de validatie van autocontrolesystemen aan de hand van autocontrolegidsen. Bedrijven kunnen vrijwillig hun autocontrolesysteem laten valideren. Het FAVV of een erkend certificeringsorganisme gaat dan na of ze hun systemen op een goede manier toepassen. “Ze doen hiervoor een beroep op goedgekeurde autocontrolegidsen die een praktische vertaling van de wetgeving per sector voorzien. Gevalideerde autocontrolegidsen zijn uniek voor België en ze zorgen ervoor dat we hoog scoren met voedselveiligheid in België,” licht Imke toe.
Deze gidsen worden opgesteld door de subsectoren zelf, geëvalueerd door het Wetenschappelijk Comité van het FAVV en nadien goedgekeurd door het FAVV. Voor thema’s die van belang zijn voor alle sectoren maakt Fevia een generiek hoofdstuk op dat automatisch van toepassing wordt in elke gids. Dat kan onder andere gaan over nieuwe trends, nieuwe technieken of wetgeving die nog onvoldoende is uitgewerkt in de gidsen. Fevia stelde al drie zo’n generieke hoofdstukken op, waaronder de meest recente over omgevingspathogen, en werkt nu samen met experten van UGent aan een nieuw generiek hoofdstuk over “voedselveiligheidscultuur”. Over dat thema, dat steeds meer aandacht krijgt, lees je hier meer.
Cijfers van het FAVV tonen dat bedrijven met een gevalideerd autocontrolesysteem beter scoren tijdens inspecties. “We willen dat consumenten er verder op kunnen vertrouwen dat de Belgische voeding en dranken die ze kopen niet alleen lekker, maar ook veilig zijn. Daarom beschouwen we bij Fevia de gevalideerde autocontrole de norm voor onze leden en moedigen we hen aan om de autocontrolegidsen nog meer toe te passen”, aldus Imke.
Naar een vernieuwde aanpak om nog beter te scoren
Om nog beter te scoren qua voedselveiligheid, stelde het FAVV eind vorig jaar een hernieuwde aanpak voor autocontrole voor, waarbij het ook een mogelijke aanpassing en versterking van de controles bekijkt. “Ook als operatoren over een gevalideerd autocontrolesysteem beschikken is er potentieel om de uitvoering ervan te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan de toepassing van de eigen uitgewerkte procedures, het nemen, bijhouden en onderzoeken van stalen, het oppikken van signalen in de productieflow of het voldoende ernstig inschatten van en het nemen van de nodige maatregelen die volgen op de vaststelling van niet-conformiteit,” benadrukt Aline Van den Broeck.
Het FAVV bekijkt momenteel samen met de sector hoe ons land opnieuw een stap vooruit kan zetten in de preventieve beheersing van voedselveiligheid. Het Agentschap doet daarom concrete voorstellen om de uitvoering van analyses, de inhoud van autocontrolegidsen en de traceerbaarheid te optimaliseren. “We vragen aan bedrijven om een aantal aspecten meer in detail op te nemen in de gidsen. Bijvoorbeeld het incidentbeheer, maar ook voedselveiligheidsrisico’s gelinkt aan milieucontaminatie of de voedselveiligheidscultuur. Daarnaast willen we ook de gegevens in het kader van de traceerbaarheid toegankelijker, duidelijker en gemakkelijker kunnen verwerken, onder meer met behulp van de technologische vooruitgang,” blikt de FAVV-woordvoerster vooruit.
Intussen blijft de sector met de duurzaamheidsroadmap van de Belgische voedingsindustrie haar doelstellingen naleven om onze voeding en dranken veilig te houden.