Belgische voedingsbedrijven gaan volledig voor de groene transitie, maar stoten op een aantal drempels. Een voorbeeld? Vandaag is aardgas goedkoper dan elektriciteit. Een taxshift, waarbij elektriciteit goedkoper wordt en fossiele brandstoffen duurder, lijkt dan ook een logische verschuiving. “Toch is elektrificatie op dit moment niet voor alle voedingsbedrijven haalbaar, door beperkingen in technologie en infrastructuur”, vertelt Tom Quintelier, Environmental Affairs & Energy Advisor.
“Een taxshift van elektriciteit naar aardgas? Ja, op voorwaarde dat er alternatieven bestaan om te koken en verwarmen.”
De koers naar meer elektrificatie is ingezet
In België staan de elektriciteitsprijzen momenteel hoog, terwijl de aardgasprijs relatief competitief is met de buurlanden. Een goede zaak voor voedingsbedrijven, die grote gasverbruikers zijn? Neen, dat is wat kortzichtig. Want iedereen weet dat Europa klimaatneutraal moet zijn tegen 2050. En dan past aardgas niet meer in dat plaatje. Op korte termijn is het dus een goede zaak, die lage aardgasprijs, maar geen oplossing op lange termijn.
Er gaan steeds meer stemmen op om elektriciteit goedkoper te maken en de belastingen te verhogen op fossiele brandstoffen, zoals aardgas. Ook het nieuwe Europese emissiehandelssysteem (ETS 2), dat vanaf 2027 een CO2-taks invoert op fossiele brandstoffen, zal een verschuiving teweegbrengen. Hierdoor wordt de prijs van aardgas geleidelijk minder voordelig in vergelijking met elektriciteit. Op termijn moet de spreidstand tussen elektriciteits- en aardgasprijzen kleiner worden.
Verschillende studies tonen ook aan dat elektrificatie de beste manier is om de transitie naar een CO2-neutrale voedingssector te realiseren. Hoewel er uitdagingen zijn op het gebied van warmtevraag, kunnen de relatief lage temperaturen in onze sector (vergeleken met bijvoorbeeld staal- of glasproductie) wel elektrisch worden opgewekt, bijvoorbeeld met e-boilers of warmtepompen.
Waarom is de huidige elektriciteitsprijs een probleem?
Vandaag gebruikt de voedingsindustrie ongeveer 60% aardgas en 40% elektriciteit. Als voedingsbedrijven minder aardgas en meer elektriciteit willen gebruiken, stoten ze niet alleen op technische, maar eerst op economische drempels. Op dit moment is het vaak niet rendabel om een aardgasketel te vervangen door bijvoorbeeld een e-boiler, vanwege het grote prijsverschil tussen aardgas en elektriciteit.
Voor bedrijven kan het interessant zijn om met elektrische installaties te experimenteren, bijvoorbeeld met kleine e-boilers. Maar op dit moment is elektriciteit veel te duur. Een taxshift zou ervoor zorgen dat investeringen in elektrische oplossingen rendabeler worden, en zou zo de weg vrijmaken naar een CO2-neutrale toekomst. Klinkt simpel, toch? Waarom is Fevia dan niet volledig enthousiast?
Ja, een taxshift kan voor sommige bedrijven inderdaad een goede oplossing zijn. Vooral voor diegenen die momenteel elektrificatie-uitdagingen uitstellen vanwege het prijsverschil tussen aardgas en elektriciteit. Maar voor andere bedrijven zou een taxshift gewoon een ramp zijn, omdat ze niet kunnen overschakelen op elektrificatie. Niet omdat ze niet willen, maar omdat ze niet beschikken over de nodige technologie of infrastructuur.
De verborgen uitdagingen van elektrificatie
Het elektriciteitsnet in België is momenteel nog niet klaar voor een grootschalige toename van de vraag. Netbeheerder Elia breidt vanaf 2025 het net uit, maar dit brengt grote kosten met zich mee die bedrijven zelf moeten dragen. De nettarieven stijgen de volgende jaren gemiddeld met maar liefst 77%.
Bovendien nemen andere kosten alleen maar toe. Kijk maar naar de raming van de kosten voor de bouw van het energie-eiland, die nu al met een veelvoud zijn toegenomen. En wie mag die factuur betalen? Juist, de verbruikers. Mijn boodschap is dus: willen we de energietransitie doen slagen? Dan moet de totaalkost van elektriciteit, inclusief de takshift, ten alle tijden aantrekkelijk blijven.
Een bijkomend obstakel, is dat het net niet overal tegelijk versterkt kan worden. Daardoor hebben sommige bedrijven geen toegang tot voldoende elektriciteit en worden ze gedwongen om aardgas te blijven gebruiken. Heel concreet: het uitstel van Ventilus bijvoorbeeld, betekent dat voor veel voedingsbedrijven in West-Vlaanderen elektrificatie momenteel geen optie is.
Tot slot is de technologie voor elektrificatie, zoals warmtepompen die werken op hoge temperaturen, nog niet voldoende ontwikkeld. Bedrijven kunnen pas investeren in deze technologie wanneer die klaar is voor de markt.
Wat doen voedingsbedrijven nu al?
De voedingssector blijft niet stilzitten. In het ‘Rethink Energy 4 Food’-project werkt Fevia samen met Flanders’ FOOD en andere partners om oplossingen te vinden voor de huidige problemen. Er wordt onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van warmtepompen en de impact van elektrische ovens op de productkwaliteit. We hopen dat we over vier jaar met concrete antwoorden komen op veel van de vragen die vandaag nog bestaan.
Ook in Wallonië maken voedingsbedrijven werk van de energietransitie, via de Convention Carbone. Maar liefst 1 op 3 deelnemende bedrijven, komt van de voedingsindustrie. Hiermee zijn wij de best vertegenwoordigde sector.
Een van de verplichtingen binnen de Convention Carbone, is het opmaken van een CO2-neutrale visie tegen 2050. De deelnemende bedrijven moeten onderzoeken hoe ze in 2050 CO2-neutraal kunnen zijn. Daarbij zijn de tussentijdse doelstellingen voor 2030 en 2040 belangrijk.
Bedrijven kijken naar de technologieën en maatregelen die al bestaan, maar ook naar het potentieel van technologieën die nog niet ontwikkeld zijn, zoals warmtepompen op hoge temperatuur, of de beschikbaarheid van voldoende CO2-vrije elektriciteit. Allemaal essentiële voorwaarden voordat investeringen worden overwogen.
Ja aan een taxshift, op 3 voorwaarden...
Fevia ondersteunt een taxshift, maar alleen voor bedrijven die toegang hebben tot voldoende CO2-vrije elektriciteit aan een competitieve prijs én die over een rijpe technologie beschikken. Bedrijven die hier niet aan voldoen, moeten financiële steun krijgen, bijvoorbeeld via subsidies of vrijstellingen. Zodra aan beide voorwaarden wordt voldaan, kan die ondersteuning wegvallen. In dat geval zeggen we volmondig ‘ja’ aan de taxshift!
Hoe blijft de Belgische voedingsindustrie werken aan een daling van haar broeikasgassen?
Naar onze doelstellingen en initiatieven
