Na de lancering van het platform "Pack It Better" vorige maand, bekijken we een tweede luik van onze engagementen voor duurzamere huishoudelijke verpakkingen die je terugvindt op www.verpakkingen2025.be. Deze keer zoomen we in op de doelstelling om tegen 2023 het recyclagepercentage voor plastic verpakkingen op te trekken naar 65%. Met een aantal “waar of onwaar” stellingen tonen we in alle transparantie hoe we die doelstelling willen halen.
‘België zal in 2023 een recyclagepercentage van 65% halen’: waar
Vóór de invoering van de Nieuwe Blauwe Zak bereikte Fost Plus een recyclagepercentage van 39% voor op de markt gebrachte plastic verpakkingen. Laten we even terugblikken op het jaar 2017. Naast metalen verpakkingen en drankkartons, waren alleen plastic flessen en flacons welkom in de blauwe zak. De reden was zeer eenvoudig: toen was het mogelijk om deze efficiënt te sorteren via de bestaande recyclagekanalen. Voor verpakkingen waarvoor de recyclagetechnologie nog niet op punt stond, had het weinig zin om de inzameling via de blauwe zak te organiseren. Dat zou bovendien ook zeer ontmoedigend geweest zijn voor de consument. Het uitgangspunt is altijd geweest dat wat in de PMD-zak gaat, ook daadwerkelijk wordt gerecycleerd.
Dat was toen, maar sindsdien zijn de zaken grondig veranderd. Na een reeks proeftesten lanceerde Fost Plus de Nieuwe Blauwe Zak, een zak waarin bijna alle plastic verpakkingen welkom zijn. Vanaf 1 april 2021 zullen 10,3 miljoen Belgen de Nieuwe Blauwe Zak gebruiken en tegen oktober 2021 wordt ze in heel België ingevoerd. Maar de inzameling is slechts de eerste stap in het recyclageproces. Om die uitgebreide inzameling op te vangen, moeten we nieuwe sorteercentra bouwen om die efficiënt te sorteren. Dat gebeurt in 14 verschillende fracties, die elk hun specifiek recyclagekanaal hebben. We voorzien dan ook 5 sorteercentra over heel België. Twee zijn al actief en later dit jaar volgen nog twee sorteercentra. De laatste zal in 2022 volledig operationeel zijn.
In afwachting dat die nieuwe sorteercentra in werken treden, vindt de sortering van een deel van de blauwe zakken nog plaats in de oude installaties. Verschillende soorten plastic worden er verzameld en vervolgens verstuurd naar recyclagebedrijven voor gemengde soorten plastics. Een fijnere sortering met de nieuwe installaties maakt het mogelijk om homogene balen per soort plastic naar gespecialiseerde (nieuwe) recyclagebedrijven te sturen. Elk type plastic wordt omgevormd tot een nieuwe grondstof voor diverse voorwerpen zoals bakken, buizen, vuilniszakken en ook… nieuwe verpakkingen.
Een hogere inzameling van plastic verpakkingen via de Nieuwe Blauwe Zak, efficiënte sorteercentra en gespecialiseerde (nieuwe) recyclagefabrieken vormen het winnende trio dat België in staat zal stellen tegen 2023 een recyclagepercentage van 65% voor plastic huishoudelijke verpakkingen te behalen.
En laten we niet vergeten dat de bedrijven die de verpakkingen op de markt brengen volledig instaan voor de financiering van het hele proces – van de inzameling tot de recyclage-, via hun Groene Punt bijdrage aan Fost Plus.
‘Een groot deel van de inhoud van de Nieuwe Blauwe Zak wordt niet gerecycleerd’: meer en meer onwaar
Het systeem van de blauwe zak vereist de volledige steun en medewerking van alle burgers. In België verloopt dit vrij goed, want de overgrote meerderheid van de huishoudens sorteert zijn verpakkingsafval via de blauwe zak.
Bij de oude blauwe zak twijfelde de consument al eens en stopte hij verpakkingen in de blauwe zak die daar niet thuishoorden. Soms waren er ook duidelijke sorteerfouten. Een oude schooltas bijvoorbeeld, hoort niet thuis in een blauwe zak. Met de oude blauwe zak, waarin alleen plastic flessen en flacons, drankkartons en metalen verpakkingen terecht konden, bedroeg de hoeveelheid "residu", datgene wat niet aan de sorteerregels voldeed, gemiddeld 15%. Er bestond geen andere mogelijkheid dan dit residu naar de verbrandingsoven te sturen.
Met de Nieuwe Blauwe Zak zijn de sorteerregels veel eenvoudiger en is het percentage residu sterk afgenomen. Het is nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken. Toch stellen we nu al vast dat het residugehalte ongeveer 5% bedraagt en dat het vooral gaat om voorwerpen die niets met verpakking te maken hebben, zoals textiel, speelgoed, enz.
Nog voor bepaalde soorten verpakkingen bestaat momenteel geen recyclagekanaal, denk aan bepaalde verpakkingen die uit twee soorten materiaal bestaan. Maar hier spreken we van de minderheid: ongeveer 2% van wat momenteel door de industrie op de markt wordt gebracht aan verpakkingen. Fost Plus werkt dan ook samen met haar leden om te zoeken naar alternatieven die in lijn liggen met het huidige sorteer- en recyclagesysteem.
‘De meeste plastic verpakkingen die in de blauwe zak worden verzameld, worden naar Azië gestuurd voor recyclage’: niet waar
Alle verpakkingen die via de blauwe zak worden ingezameld en die gesorteerd worden in de sorteercentra die onder contract staan bij Fost Plus, worden in Europa gerecycleerd. Eerst en vooral bevinden alle sorteercentra zich in België. Na de verwerking in de sorteercentra, staat Fost Plus in voor het doorverkopen van de materialen aan recycleerders, die allemaal in België en Europa gevestigd zijn. Zo werd in 2019 liefst 75% van de huishoudelijke verpakkingen in België gerecycleerd. En onze buurlanden (Frankrijk, Duitsland en Nederland) stonden in voor 25% van de recyclage.
Laten we duidelijk zijn: er vertrekt geen kilo afval uit Europa! Alle materiaalstromen worden strikt gecontroleerd door Fost Plus en ook de Interregionale Verpakkingscommissie voert controles uit. Fost Plus staat in voor de volledige controle over de bestemming van de materialen, en dat is een onmiskenbaar voordeel. In Frankrijk blijven de gemeentes eigenaar van het ingezamelde materiaal. Zij verkopen de materialen op de markt aan de hoogste bieder die de verpakkingen mogelijk uit Europa verstuurt. Dat is in België niet het geval voor huishoudelijke verpakkingen.
Wat PET-flessen betreft, wordt de kwaliteit van de balen die Fost Plus op de markt brengt, zeer gewaardeerd. Dit zorgt ervoor dat een groot deel van deze flessen wordt gerecycleerd tot nieuwe flessen. In 2019 bedroeg dit percentage 40%.
Hoewel alle huishoudelijke verpakkingen in Europa worden gerecycleerd, is dat niet het geval voor industriële verpakkingen (folie rond pallets, grote zakken, enzovoort). Elk Belgisch bedrijf doet immers een beroep op een afvalverwerkingsbedrijf dat ervoor zorgt dat de materiaalstromen naar het meest geschikte recyclagebedrijf worden gestuurd en die liggen nog vaak buiten Europa. In 2019 werd maar liefst 42% van de plastic industriële verpakkingen gerecycleerd in Europa, ging 39% naar Azië en 19% naar Turkije.
‘In België worden verschillende nieuwe recyclage-eenheden voor plastic verpakkingen ontwikkeld’: waar
Op 17 december kondigde Fost Plus de toewijzing aan van 3 recyclagecontracten aan drie bedrijven, die in België een gespecialiseerd recyclagecentrum zullen bouwen. Bedrijven die in België verpakkingen op de markt brengen en Fost Plus financieren, waren namelijk vragende partij voor de bouw van recyclage-eenheden in eigen land.
Met de Nieuwe Blauwe Zak en technologisch geavanceerde sorteereenheden, heeft Fost Plus twee voordelen: het aanbieden van nieuwe hoeveelheden plastics van uniforme kwaliteit en van constante hoeveelheid. Fost Plus lanceerde daarom een oproep voor het indienen van projecten, in ruil voor een garantie van levering op lange termijn. Dankzij deze nieuwe manier van werken, worden in België drie nieuwe recyclagecentra gebouwd die instaan voor de recyclage van gesorteerde plastic huishoudelijke verpakkingen:
- Het eerste recyclagecentrum wordt gebouwd in Charleroi. Het consortium van ALMA en Suez staat in voor de bouw van de eerste geïntegreerde recyclagefabriek voor PET-flessen.
- Dankzij de samenwerking tussen Bionerga/Biostoom en ECO-oh!, vindt in Beringen de bouw plaats van een grote recyclage-eenheid voor polyethyleen (PE) folie. B-Recycling wordt een van de eerste fabrieken voor film tot film recyclage. Diezelfde fabriek kan ook instaan voor recyclage van industriële folies.
- Het bedrijf Eco-Oh! is al jaren actief op het gebied van kunststoffenrecyclage. Eco-Oh! gaat investeren in een nieuwe recyclage-eenheid voor gemengde folies en gemengde polyolefinen. Dit is de laatste schakel in de circulaire economie van verpakkingen, want om gesorteerde mono stromen van hoge kwaliteit te kunnen aanbieden, is een restfractie onoverkomelijk.
En dit is slechts het begin. Op basis van hetzelfde principe lanceerde Fost Plus nieuwe aanbestedingen voor recyclageprojecten van andere fracties.
Zo wordt België, beetje bij beetje, een belangrijk recyclagecentrum in Europa. En dat dankzij ondernemingszin en de aanzienlijke investeringen door de bedrijven die verpakkingen op de markt brengen.
‘Fost Plus overschat de behaalde percentages voor de recyclage van plastic’: niet waar
Wij horen regelmatig dat de recyclagepercentages van Fost Plus onjuist zouden zijn en niet overeenstemmen met de werkelijkheid. Laten we duidelijk zijn: Fost Plus speelt niet vals en bovendien is alles controleerbaar.
Dit is wat er gebeurt. Om een recyclagepercentage te berekenen, heb je een bepaalde methode nodig en die is op Europees niveau vastgelegd. Volgens de huidige methode is het recyclagepercentage de verhouding tussen het gewicht van de balen die na sortering de recyclagebedrijven binnenkomen en het gewicht van de verpakkingen van dat materiaal die op de markt worden gebracht. Overal in Europa past men deze methode toe. Elk industrieel proces gaat echter gepaard met verliezen. Gezien de hoge kwaliteit van de Fost Plus-materiaalbalen zijn die verliezen minimaal, maar ze bestaan.
De Europese Commissie heeft ook nieuwe regels vastgelegd voor de berekening van recyclagepercentages. Die worden momenteel in België en de andere lidstaten onderzocht. De nieuwe methode houdt rekening met bepaalde verliezen op het niveau van de recyclage.
Dankzij onze efficiënte sorteercentra en het correcte sorteergedrag van de Belg, hebben wij er alle vertrouwen in dat wij, ook met de nieuwe berekeningsmethode, onze doelstellingen nog steeds kunnen bereiken en zelfs overtreffen.
