Belgen spenderen 769 miljoen euro aan grensaankopen in Frankrijk, Nederland, Luxemburg en Duitsland. Maar wat als dit bedrag in eigen land werd uitgegeven? Dan stijgen de inkomsten voor de staat, verhogen we de koopkracht voor Belgen en creëren we meer jobs en activiteiten voor bedrijven en werknemers. Een gemiste kans, of is het nog niet te laat?
Voor de overheid hadden we al berekend dat dit €138 miljoen aan extra inkomsten uit BTW, accijnzen en verpakkingsheffing zou hebben opgeleverd (update op basis van GfK-cijfers van mei 2024). Dat is een behoorlijke meevaller, maar daar blijft het niet bij. Met de hulp van experts van het Federaal Planbureau (FPB)* voerden we een impactanalyse uit rond werkgelegenheid.
Een derde van de grensaankopen zou rechtstreeks naar de Belgische voedingsindustrie gaan
Om met de impactanalyse te beginnen, moet eerst de BTW die door onze buurlanden wordt geheven, worden afgetrokken, wat neerkomt op 57 miljoen euro. De volgende stap is het toewijzen van de 712 miljoen euro (exclusief BTW) aan de “directe begunstigden”.
- De Staat: belastingen op producten (minus subsidies) die door de producenten moeten worden betaald (ontvangen), maar die ze doorrekenen aan de consument, bedragen 35 miljoen euro.
- De handel: volgens de berekeningen van het FPB bedragen de marges 59 miljoen euro voor de groothandel en 214 miljoen euro voor de detailhandel.
- De voedingsindustrie en de landbouw: het FPB schat de vraag naar Belgische landbouw en voedingsindustrie op 232 miljoen euro en de vraag naar geïmporteerde producten op 172 miljoen euro.
4.455 extra jobs
Het FPB schat dat deze stijging in de vraag naar voeding en dranken in België in totaal 7.517.000 extra werkuren zal opleveren in de Belgische economie. Dit enorm aantal komt grofweg overeen met 4.455 voltijdse equivalenten.
Wanneer we rekenen dat een werkloze, die weer aan het werk gaat, een voordeel van 26.500 euro per jaar oplevert voor de overheidsfinanciën door niet-betaalde werkloosheidsuitkeringen en inkomstenbelastingen en sociale bijdragen, zou de staat jaarlijks 118 miljoen euro winnen.
Bijna 350 miljoen aan extra toegevoegde waarde
In totaal zou 348 miljoen aan extra toegevoegde waarde worden gegenereerd, waarvan een derde via de voedingsindustrie en twee derde via de handel. Deze worden voornamelijk gebruikt om de extra werknemers te betalen en om de nodige investeringen te financieren.
Helaas zijn de marges in de Belgische agrovoedingsketen bijzonder laag, waardoor het waarschijnlijk is dat de opbrengsten voor de Staat, en op het gebied van vennootschapsbelasting, relatief beperkt zullen zijn.
Een utopie? Neen, de Staat heeft de middelen om taksen te verlagen
Het is natuurlijk een utopie om grensaankopen volledig uit te bannen. Het is wel mogelijk om ze te reduceren tot het “strikte minimum”.
De kwaliteit en het duurzame en innovatieve karakter van onze voeding zijn onbetwistbaar. Maar de prijs is en blijft een belangrijk element, en in dit opzicht speelt de belastingheffing, naast loonkosten en energiekosten, een bijzonder belangrijke rol.
Dit is duidelijk te zien bij dranken (met of zonder alcohol), die zwaar worden belast in België en een duidelijke aantrekkingskracht uitoefenen op grensaankopen: meer dan 5% van de Belgische uitgaven aan dranken wordt gedaan aan de andere kant van onze grenzen.
Volgens de hierboven genoemde schattingen, kan de Staat het zich bijvoorbeeld gemakkelijk veroorloven om de accijnzen op frisdrank af te schaffen, wat in 2023 180 miljoen euro aan inkomsten zou hebben opgeleverd. Dit zou toelaten de prijs van een fles van 1.5 liter met bijna 20 cent te verlagen.
Een andere, eventueel aanvullende optie: een significante verlaging van de verpakkingsheffing (inkomsten van 340 miljoen euro in 2023), die een groter aantal producten betreft.
Kortom, lagere taksen zijn een win-winsituatie voor iedereen: meer inkomsten voor de Staat, meer koopkracht voor onze medeburgers en meer jobs en activiteiten voor bedrijven en werknemers.
*Disclaimer: de berekeningen van de impact werden uitgevoerd door het Federaal Planbureau op basis van GfK-gegevens die Fevia aanleverde. De veronderstellingen en andere berekeningen neemt Fevia voor eigen rekening.
