Een nieuw jaar, een nieuwe Nutri-Score: een positieve evolutie?

De Belgische media richten zich in hun berichtgeving steeds op de bijgewerkte Nutri-Score onder de titel “Wat verandert er vanaf 1 januari 2024?”. Fevia analyseert deze nieuwe ontwikkeling.

Nog geen harmonisering op Europees niveau

Het standpunt van Fevia staat vast: alleen een systeem van extralegale informatie dat duidelijk en transparant is voor de consument én dat op Europees niveau op wetenschappelijke basis is ontwikkeld, krijgt onze goedkeuring. De Nutri-Score is momenteel goedgekeurd door 7 landen, waaronder België, en eveneens Zwitserland die geen lid is van de Europese Unie. Voor de andere 21 EU-landen is de Nutri-Score niet de norm en soms zelfs verboden. Voor België, een belangrijke exporteur naar vele Europese landen, maakt deze kakofonie het leven van de producenten er niet gemakkelijker op, noch voor de etikettering, noch voor de samenstelling van hun producten.

Zijn de aanpassingen zinvol?

Het algoritme voor de berekening van de Nutri-Score werd in 2017-2018 in Frankrijk ontwikkeld. 7 jaar later is een kritische analyse nodig op basis van opgebouwde ervaring en wetenschappelijke ontwikkelingen. Sommige aanpassingen zijn positief en brengen de Nutri-Score beter in lijn met de voedingsaanbevelingen in verschillende Europese landen, andere roepen dan weer vragen op. Unesda, de Europese frisdrankenfederatie, is kritisch over het feit dat frisdranken die geen suiker bevatten de Nutri-Score C kunnen krijgen. EDA, de Europese zuivelfederatie, betreurt eveneens dat het nieuwe systeem geen rekening houdt met de Europese voedingsrichtlijnen, met name voor vloeibare zuivelproducten en melk. AIBI, de Europese bakkersfederatie stelt zich ook ernstige vragen over de behandeling van bakkerijproducten in het nieuwe algoritme. Het feit dat wit brood en bruin brood dezelfde lage Nutri-Score rijmt niet met onder meer de aanbevelingen van de voedingsdriehoek. Analyses tonen ook aan dat werken aan de zoutreductie in brood geen impact heeft op de Nutri-Score.

De Nutri-Score verder uitwerken is zinvol, zelfs noodzakelijk, maar het is een gemiste kans dat de wetenschappelijke basis van het systeem niet verder werd uitgebouwd voor alle producten.

De overgangsperiode is broodnodig

Sommigen lijken de sector de schuld te geven van de twee jaar lange overgangsperiode die bedrijven krijgen om de nodige aanpassingen te doen. Maar die overgangsperiode is vanzelfsprekend. Het is namelijk onmogelijk om ervoor te zorgen dat elk product van de ene dag op de andere plotseling met de nieuwe Nutri-Score in de winkels ligt. Dat zou betekenen dat alle schappen in de winkels zouden moeten worden leeggehaald op 31 december, om op 1 januari weer te worden gevuld met producten met de nieuwe Nutri-Score. Dat zou een enorme verspilling veroorzaken, niet alleen op winkelniveau, maar in de volledige toeleveringsketen. Heel wat andere producten met een zeer lange houdbaarheid, zoals conserven of diepvriesproducten, werden dan weer geproduceerd voordat de nieuwe methodologie gekend was. Voor deze producten is een lange overgangsperiode dan ook broodnodig.   

Er is nood aan een sterke communicatiecampagne

De FOD Volksgezondheid schat dat de Nutri-Score van 40% van de producten naar boven of naar beneden zal worden aangepast. Het is dus mogelijk dat consumenten over een kortere of langere periode geconfronteerd worden met verschillende Nutri-Scores voor eenzelfde (type) product. De stuurgroep van de 7 Europese landen heeft besloten dat het mogelijk is om de woorden "nieuwe berekening" toe te voegen aan het logo, maar de praktische details zullen in de loop van januari bekendgemaakt worden.

Fevia kan niet akkoord gaan met deze aanpak om de volgende drie redenen:

• Een grafisch element moet afgestemd worden met de verschillende landen. Tot op heden is hierover geen overeenstemming, en producten met de nieuwe Nutri-Score zijn al sinds 1 januari op de markt.
• Voor 60% van de producten hoeft de Nutri-Score niet aangepast te worden. Moeten ook zij het extra grafische element bevatten?
• De keuze van de consument is binnen enkele seconden gemaakt. Het feit dat ze rekening houden met de Nutri-Score is al een succes op zich. Het zou een hele uitdaging zijn om het grafische element op een strategische plaats weer te geven.

In plaats van een extra grafisch element, pleit Fevia voor een sterke, gecoördineerde communicatie van de federale overheid. Als de overheid ervan overtuigd is dat de Nutri-Score een belangrijke bijdrage kan leveren aan een gezonde levensstijl, moet ook zij haar verantwoordelijkheid nemen door de veranderingen op grote schaal toe te lichten. Frankrijk voorziet een grootschalige communicatiecampagne. In België heeft de FOD Volksgezondheid momenteel een karig budget ...

Overgangsperiode: kennisgeving van de nieuwe producten

Een tot 21 december 2023 bijgewerkte versie van de internationale FAQ is hier terug te vinden in het Frans.

Deze FAQ bevestigt de overgangsperiode van 24 maanden voor producten die vóór 1 januari 2024 op de markt werden gebracht. Deze periode moet het mogelijk maken om de voorraden op te gebruiken. Het is verplicht om de Nutri-Score aan te brengen op nieuwe producten.

De FAQ geeft geen definitie wanneer een product als nieuw wordt beschouwd, maar specificeert wel welke producten in aanmerking komen voor de overgangsperiode:

• Producten die reeds geëtiketteerd en op de markt gebracht zijn met het oorspronkelijke algoritme, voordat het bijgewerkte algoritme van toepassing was.
• Het assortiment dat met het oorspronkelijke algoritme op de markt is gebracht voordat het bijgewerkte algoritme van kracht was.

Daarnaast worden de volgende gevallen niet als nieuwe producten beschouwd en komen ze in aanmerking voor de overgangsperiode:

• Producten die het logo bezitten en al gelanceerd werden, maar waarvan het gewicht of de verpakkingshoeveelheid wordt gewijzigd (wijziging van een bestaande referentie);
• Producten dit het logo bezitten en al gelanceerd werden, en waarvoor een nieuwe referentie met een andere hoeveelheid op de markt wordt gebracht:
• Producten die het logo bezitten en al gelanceerd werden, maar waarvan de receptuur wordt gewijzigd (dezelfde referentie).

Situatie in andere Europese landen

Hoewel de situatie in de verschillende landen niet identiek is, zijn de gebruiksvoorwaarden voor de Nutri-Score die gelden in de respectieve landen van herkomst ook van toepassing in de andere landen om het principe van vrije markt en wederzijdse erkenning te waarborgen.

Frankrijk

In Frankrijk is het hele Nutri-Score-mechanisme, inclusief de methodologie, vastgelegd in een decreet. Dit advies is tot op heden wel nog niet finaal. Het werd op 23 oktober 2023 aangevraagd op Europees niveau. Het Franse decreet zal daarom in de loop van het eerste of tweede kwartaal van 2024 definitief zijn. Voor Belgische operatoren die exporteren naar Frankrijk is het mogelijk om al vanaf 1 januari 2024 producten met de nieuwe Nutri-Score op de Franse markt te brengen dankzij het principe van vrij verkeer van goederen. Franse operatoren die hun producten in Frankrijk op de markt brengen, zullen daarentegen de publicatie van het decreet moeten afwachten. Merk op dat nieuwe producten in Frankrijk een overgangsperiode van 6 maanden kennen.

Nederland

Nederland heeft besloten om de Nutri-Score in te voeren vanaf 1 januari 2024. De regels voor de overgangsperiode zijn ook in Nederland van toepassing. Meer informatie vind je hier terug.

Groothertogdom Luxemburg

Net als in Frankrijk publiceren zij een regelgeving om de nieuwe Nutri-Score te implementeren. Het is niet bekend wanneer deze regelgeving zal worden gepubliceerd.

Zwitserland/Duitsland

In Zwitserland en Duitsland kent men een gelijkaardig systeem als in België. Voor het wijzigen van de berekeningsmethode van de Nutri-Score is er geen aanpassing van de wetgeving nodig.

De informatie voor bedrijven in Zwitserland is hier te vinden en dat voor bedrijven in Duitsland, hier.

Spanje

In Spanje bestaat er geen nationale wetgeving voor het Nutri-Score-systeem, maar het wordt sterk aanbevolen door het Spaanse ministerie. Meer informatie kan je hier vinden.