Volgens Test-Aankoop zou een meerderheid van de Belgische consumenten voorstander zijn om een statiegeldsysteem op PET-flessen en blikjes in België in te voeren. En meteen wordt statiegeld opnieuw voorgesteld als een soort wondermiddel dat ons beter doet recycleren en zwerfvuil uit de wereld helpt. Jammer maar helaas zijn dergelijke mirakels meestal te mooi om waar te zijn, zo ook in dit geval...
Ons land is met het systeem van de blauwe zak een buitenbeentje waar de voordelen van statiegeld twijfelachtig maar de nadelen zeker zijn. Dat Test-Aankoop niet vroeg of consumenten ook bereid zijn om de blauwe zak op te geven om die zogenaamde mirakeloplossing mogelijk te maken is al een teken aan de wand… FEVIA ijvert liever voor het behoud van de blauwe zak om PMD te recycleren en voor het op gang brengen van een echte maatschappelijke beweging rond publieke netheid.
Het einde van de performante blauwe zak?
De Europese statistieken tonen het aan: België is kampioen in het recycleren van verpakkingen. We presteren zelfs beter dan Duitsland met hun statiegeldsysteem. Een studie uitgevoerd in 2011 op vraag van de Europese commissie[1] toonde reeds aan dat ons land hoge recyclagepercentages bereikt zonder dat het nodig is om een statiegeldsysteem in te voeren. Integendeel, een statiegeldsysteem zou het bijzonder performante systeem met de blauwe zak ondergraven. Een blauwe zak waaruit de helft van de inhoud verdwijnt zou immers geen bestaansreden meer hebben.
De echte vraag is dus als de consument een ophaalsysteem wil zien verdwijnen dat zo gemakkelijk en performant is? Wie staat te wachten om flessen en blikjes thuis netjes opgeruimd en onbeschadigd te bewaren en naar de winkel te brengen? Een studie uitgevoerd in 2015 door Fost Plus geeft alvast een duidelijke indicatie: terwijl 92% van de Belgen positief staan ten opzichte van de blauwe zak is slechts 22% bereid om de blauwe zak te vervangen door een statiegeldsysteem.
En het prijskaartje voor de consument en voor onze economie dan?
Voorstanders beweren dat statiegeld de consument die netjes recycleert niets kost. Bij de aankoop betaalt die consument een bepaald extra bedrag om dit geld dan te recupereren bij het terugbrengen van de lege verpakking. Wat ze daarbij handig vergeten is dat een statiegeldsysteem een hele logistieke organisatie en investeringen in machines en personeel in winkels met zich meebrengt. Die kost is absoluut niet te verwaarlozen: berekeningen schatten die meerkost op drie keer de kostprijs voor het huidige systeem[2]. De consument zal die meerkost onvermijdelijk voelen. Het prijsverschil met de buurlanden, dat nu reeds bestaat omwille van een zeer hoge fiscaliteit op dranken in België (verpakkingsheffing, BTW, accijnzen, “gezondheidstaks”, enz.), zal nog verder de hoogte ingaan. En het gevolg is overduidelijk: nog meer grensoverschrijdende aankopen ten nadele van de werkgelegenheid en de Belgische economie.
Een manke oplossing
Het klopt dat een statiegeldsysteem de hoeveelheid blikjes en flessen in het zwerfvuil zou kunnen terugdringen. Dat kunnen we niet ontkennen en dat doen we ook niet. Maar dit is niet het hele verhaal. Statiegeld zou slechts een deel van het probleem oplossen: flessen en flacons vertegenwoordigen maximum 40 % van het zwerfvuil. In werkelijkheid is dat wellicht eerder tussen de 10 en 20 %. Gemeenten zouden straten niet minder moeten opkuisen om peuken, papier, andere verpakkingen, banden, zakdoekjes, paraplu’s, enz. te verzamelen. Denken dat die kosten drastisch zouden verminderen is onrealistisch. Ook met statiegeld zou België blijven kampen met zwerfvuil. Het probleem is hiermee dus niet opgelost.
Een grotere ambitie ten dienste van een brede burgerbeweging
We moeten dus een grotere ambitie nastreven en dat doen we ook vanuit FEVIA en vanuit de verpakkingswereld. Wij wensen een echte maatschappelijke beweging tot stand te brengen. Iets wegwerpen in de omgeving moet taboe worden! Niet enkel flessen en blikjes, maar ook al de rest moet van onze wegen verdwijnen. Hiervoor hebben wij middelen op tafel gelegd: 17 miljoen euro per jaar om precies te zijn.
Onze voedingsbedrijven nemen zelf ook actief deel aan bredere actieplannen. Bovendien werden professionele teams opgesteld, Mooimakers en BeWapp, die op alle fronten actief zijn: camera’s installeren, gemeenten coaches, vuilnisbakken plaatsen, een mobiele app, … Niets wordt aan het toeval overgelaten en ze zetten in op meer dan enkel sensibilisatie. De Vlaamse en Waalse ministers van leefmilieu gaven ons tot midden 2018 om aan te tonen dat onze aanpak de juiste is. Het succes van de lenteschoonmaakacties in Vlaanderen en Wallonië van dit jaar moedigt ons in deze zin aan.
