COVID-19 benadrukt nogmaals het belang van robuuste, efficiënte systemen voor afvalophaling, sortering en recyclage. Wereldwijd kreeg de sector het moeilijk door social distancing, ongerustheid over besmetting en personeelstekort. Wanneer de selectieve ophaling onderbroken is, belandt recycleerbaar huishoudelijk verpakkingsafval immers al snel bij het restafval en gaat het verloren voor de circulaire verpakkingseconomie. Daarbovenop daalt de vraag naar recyclaat door historisch lage olieprijzen. Het mag duidelijk zijn dat de circulaire verpakkingseconomie de afgelopen maanden botste tegen hele nieuwe uitdagingen.
In België wordt de afvalverwerkende sector als essentieel beschouwd en bleef de dienstverlening – op enkele uitzonderingen na – verzekerd. Dat bleek mogelijk dankzij efficiënte en effectieve processen binnen een ecosysteem van partners die instaan voor de inzameling, ophaling en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval. Fost Plus is de centrale spil. Wij vroegen aan Mik Van Gaever, COO van Fost Plus, om lessen te trekken uit de afgelopen maanden.
1. Door een nauwe samenwerking met alle partners in de keten kan er snel geschakeld worden
“Eerst en vooral mogen we trots zijn dat de keten voor verpakkingsrecyclage niet verbroken werd. De eerste prioriteit was het verzekeren van de veiligheid en gezondheid van de medewerkers bij ophalers, sorteerders en recycleurs. Door nauw overleg met alle partners in het ecosysteem, kon de continuïteit verzekerd worden en bleef de motor draaien. Zonder hun inzet was dat niet mogelijk geweest.”
2. Een duidelijke sorteerboodschap blijft zelfs in uitdagende tijden overeind
Er waren enkele verstoringen in de ophaling en de recyclageparken zijn een tijd gesloten geweest.
“Ondertussen is de situatie zo goed als overal genormaliseerd. Hoewel het te vroeg is voor totaalcijfers over de impact, is het duidelijk dat het verlies aan materiaal tot een minimum beperkt blijft. Daar waar er tijdelijk een onderbreking in de ophaling van de selectieve fracties was, heeft de burger zijn papier en karton of PMD-afval veelal thuis gestockeerd. Pieken en dalen worden zo geabsorbeerd, waardoor er op dit moment nog geen duurzame trend geïdentificeerd kan worden met betrekking tot de hoeveelheid huishoudelijk verpakkingsafval.”
“Definitieve totaalgegevens voor de hele Belgische markt zijn nog niet voorhanden. Bovendien zou je die ook tegen de cijfers van de consumptie moeten houden, en die kennen we pas volgend jaar, wanneer de verpakkende bedrijven en de distributie hun aangiftes invullen.”
3. Hou je ogen op het doel gericht: een volledig circulaire verpakkingseconomie
De sorteercentra zijn, ondanks een lagere personeelsbezetting, nagenoeg zonder onderbrekingen blijven draaien, waardoor de stroom richting de recyclagecentra constant gebleven is. De materialen die niet in eerste instantie gerecycleerd konden worden, zijn omgeleid naar andere recyclagecentra in het netwerk of tijdelijk gestockeerd. De afzetmarkten voor bijvoorbeeld kunststofrecyclaat hebben het echter zwaar.
“Dat klopt, door de vertraging van de economie worden er minder producten in gerecycleerd kunststof aangekocht.. Als de vraag daalt, daalt de prijs – dat is het principe van de vrije economie. Met meer en meer landen die uit de lockdown komen, trekt de economie vandaag weer aan. We hebben er alle vertrouwen in dat de prijzen voor recyclaat opnieuw op hun vroegere niveau komen maar de hamvraag blijft hoeveel tijd dit zal nemen. Bovendien is stoppen met recyclaat gebruiken eenvoudigweg geen optie. Niet alleen zijn er daaromtrent duidelijke verplichtingen vanuit Europa, dat is ook maatschappelijk niet verantwoord.”
4. De industrie neemt haar verantwoordelijkheid
“De verkoop van de opgehaalde en uitgesorteerde fracties op de recyclagemarkt is één van beide inkomstenbronnen voor Fost Plus. De tweede pijler bestaat uit de tarieven die de verpakkende bedrijven betalen. De Groene Punt-tarieven weerspiegelen het deficit in de circulaire keten. Als de prijs voor recyclaat daalt, neemt de industrie haar verantwoordelijkheid zodat de continuïteit van de dienstverlening voor de burger verzekerd kan blijven in goede en slechte tijden.”
Dat bleek niet het geval in alle landen. In regio’s zonder UPV-systemen (Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid, het basismechanisme van de selectieve ophaling, sortering en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval in België), wordt de inzameling van selectieve fracties vaak opgeschort wanneer de markt voor recyclaat wegvalt. Dat is natuurlijk geen goede zaak voor de circulaire economie. En erg onpraktisch voor de burger.
“Het Belgisch systeem van huis-aan-huis inzameling werkt. Als je de kostprijs tegenover het gemak voor de burger zet, scoort België zeer goed.”
5. Digitalisering komt in een stroomversnelling
Digitale initiatieven schieten als paddenstoelen uit de grond. De afvalsector is zeker geen uitzondering.
“Een van de mooie opportuniteiten voor technologische innovatie is de Recycle! app. De meeste intercommunales gebruiken deze al geruime tijd, naast de papieren ophaalkalender. Die kalender is echter helemaal niet flexibel wanneer er onvoorziene wijzigingen in het ophaalschema komen. Het doel is om de app in te zetten als rechtstreeks communicatiemiddel met de burger. We waren hier al mee bezig. De afgelopen periode heeft ons nog meer overtuigd van het potentieel.”
Fevia dankt Fost Plus en alle partners van de keten die er tijdens deze crisis voor gezorgd hebben dat het circulair beheer van huishoudelijke verpakkingen werd behouden.
Voor meer informatie: www.fostplus.be
