In de reeks "Food & Figures" belicht onze economiste Carole Dembour één cijfer uit de voedingssector. In deze editie gaat ze in op de sterke daling van het aantal faillissementen in de voedingsindustrie in 2020.
In 2020 werden in de voedingsindustrie slechts 62 faillissementen geregistreerd, een daling met 52% ten opzichte van 2019. Het banenverlies gekoppeld aan de faillissementen is in 2020 nog sterker gedaald: -82%. De combinatie van beide betekent dat het aantal banen dat per faillissement verloren gaat, het laagste is sinds 2005 (het eerste jaar waarvoor gegevens beschikbaar zijn): 2,5.
De daling valt te verklaren doordat twee derde van de faillissementen in 2020 betrekking heeft op bedrijven in de sector "Brood- en banketbakkerij", met andere woorden ambachtelijke bakkerijen (voor de overgrote meerderheid), die relatief weinig werknemers hebben. De ambachtelijke bakkerijen hebben de afgelopen twintig jaar tussen 55 en 70% van de faillissementen voor hun rekening genomen. In 2020 zitten we dus aan de bovengrens van deze structurele verandering.
De steunmaatregelen lassen een adempauze in
In de rest van de verwerkende industrie daalde het aantal faillissementen in 2020 met ongeveer een kwart. Als gevolg van deze faillissementen daalde het banenverlies met ongeveer 20%. Het aantal banen dat per faillissement verloren gaat, bedraagt 5,1. Dat is iets minder dan het gemiddelde van de laatste 15 jaar (6,6 banen per faillissement).
De daling van het aantal faillissementen, zowel in de voedingsindustrie als in de economie in haar geheel, is te danken aan de door de regeringen genomen maatregelen, met name de twee moratoria op faillissementen. Het valt nog te bezien of dit voldoende zal zijn in geval van een traag herstel van de economische activiteit.
Zodra de coronacrisis uitbrak was een tijdelijk moratorium op faillissementen van kracht tot 17 juni 2020 om bedrijven die voor 18 maart 2020 gezond waren, te beschermen tegen de gevolgen van de coronacrisis. Een tweede moratorium werd ingesteld van eind oktober 2020 tot 31 januari 2021, ter bescherming van bedrijven die hun deuren verplicht moesten sluiten.
Om het einde van dit tweede moratorium te compenseren, hervormde de federale regering de toegang tot de procedure van gerechtelijke reorganisatie. Deze hervorming, die de procedure flexibeler moet maken, bestaat uit drie lijnen. Vooreerst moeten ondernemingen bij aanvang van de procedure slechts 3 in plaats van 11 documenten indienen. De resterende documenten kunnen in de loop van de procedure worden ingediend. Vervolgens zou het niet langer verplicht zijn om de procedure in het Belgisch Staatsblad te publiceren. Dit stelt de bemiddelaar in staat om de schuldeisers in volle discretie te ontmoeten en hen te overtuigen af te zien van een snelle terugbetaling van hun vorderingen alvorens een akkoord is bereikt. Ten slotte moedigt men de procedure voor gerechtelijke reorganisatie op basis van een minnelijke schikking aan, doordat deze procedure recht zal geven op een belastingvrijstelling die momenteel enkel geldt voor reorganisaties die bij gerechtelijk vonnis werden verkregen.
Tussen de beide formele moratoria in, beslisten zowel de FOD Financiën als de RSZ om een feitelijk moratorium toe te passen. Beide instanties beslisten immers dat schulden bij de belastingdiensten of de sociale zekerheid tijdelijk geen aanleiding geeft tot een faillissement. Deze regeling blijft volgens minister van Justitie ook na 1 februari van kracht.
Ten slotte gelden momenteel verschillende maatregelen - zowel op federaal, op gewestelijk als op lokaal niveau – om de ondernemingen te ondersteunen tijdens deze crisisperiode. De RSZ kent bijvoorbeeld minnelijke afbetalingsplannen toe met een maximale duur van 24 maanden voor de afbetaling van alle bijdragen en bedragen voor het jaar 2020. De fiscale steunmaatregelen, zoals de verlaging van de bedrijfsvoorheffing voor tijdelijk werklozen tot 15% en de fiscale vrijstelling voor de bezoldiging van overuren in de cruciale sectoren, zijn van toepassing tot en met 30 juni 2021.
Alle hierboven beschreven overheidsmaatregelen hebben een matigend effect op het aantal faillissementen uitgesproken sinds maart 2020. We zullen moeten zien hoe dit in de komende periode verder evolueert.
