Met de feestdagen in het verschiet, richten we onze blik op onze frisdranken en waters. Van een aanbod met zoveel nieuwe smaken krijg je ongetwijfeld ook het water in de mond. Met David Marquenie, secretaris-generaal van het Verbond van de industrie van Waters en Frisdranken (VIWF) hebben we het graag over onder andere innovatie, duurzame verpakkingen en de grensaankopen.
Dag David, wat versta jij eerst en vooral onder frisdranken?
“Een frisdrank is een niet-alcoholische drank, gemaakt van water en die al dan niet CO2, suiker, zoetstoffen en aroma’s bevat. Daar valt een heel gamma aan producten onder met verschillende samenstellingen en smaken. Onze bedrijven zetten sterk in op innovatie en produceren dus een grote variatie aan frisdranken.
De consument zoekt vandaag vaak naar dranken die minder suiker bevatten dan de klassieke frisdranken, maar die toch een eigen, specifieke smaak hebben. Gearomatiseerde waters vullen perfect die behoefte in. Bovendien evolueert het aanbod aan gearomatiseerde waters continu en verschijnen er regelmatig nieuwe smaken op de markt.”
Gebeurt de productie van water en dranken altijd op Belgische bodem?
“Een groot deel van de dranken voor de Belgische markt worden inderdaad in België geproduceerd. De regel zegt dat natuurlijk mineraal- en bronwater altijd aan de bron moet gebotteld worden. Hetzelfde geldt voor dranken met deze waters als voornaamste ingrediënt, zoals gearomatiseerde waters of frisdranken op basis van natuurlijk mineraal- of bronwater. In al die gevallen bepaalt de bron de plaats van het bottelen.”
Hoe doet de markt van waters en frisdranken het in België?
“De laatste jaren zien we een sterke volumestijging voor natuurlijk mineraal- en bronwater. Een stijging die ten koste gaat van de gesuikerde frisdranken. En sinds 2015 is de consumptie van gebotteld water groter geworden dan die van de frisdranken. Toch kennen de light-dranken een constante toename.
Eén specifieke categorie kent een zeer groot succes en dat zijn de gearomatiseerde waters. Deze dranken, die dikwijls geen suikers of zoetstoffen bevatten, winnen meer en meer aan populariteit en kennen een jaarlijkse groei van 30 tot 40%.”
Het hot topic dit jaar was ongetwijfeld het klimaat, maar ook verpakkingen en plastiek staan ter discussie.
“We merken in het huidige discours een algemene aversie voor kunststoffen. Wat vaak vergeten wordt, is dat de verpakking ervoor zorgt dat de optimale kwaliteit van het product wordt gegarandeerd tot op het moment van consumptie. Onze bedrijven investeren al jaren in innovatie om hun ecologische voetafdruk zoveel mogelijk te reduceren. En met resultaat trouwens: tussen 2005 en 2016 daalde het gewicht van een PET-fles met gemiddeld 25%!”
En wat brengt de toekomst?
“De sector is een ambitieus engagement aangegaan om haar impact verder te verlagen. Dat betekent concreet dat onze bedrijven zich engageren om tegen 2023 90% PET-flessen in te verzamelen en te recycleren en minstens 25% gerecycleerd materiaal te gebruiken voor de productie van nieuwe flessen. In 2025 trekken we dat zelfs op naar 50%. En sommige bedrijven gaan nog verder in hun engagement (zie www.verpakkingen2025.be).
Laten we niet vergeten dat de sector een jaarlijkse verpakkingsheffing betaalt van 340 miljoen euro aan de Belgische overheid. Dit komt bovenop het bedrag dat ze aan Fost Pus betaalt voor de organisatie van de selectieve inzameling en de sortering van verpakkingen. Verder financieren onze bedrijven ook de Mooimakers en BeWapp, dat zijn de Vlaamse en Waalse cellen die de gemeenten, bedrijven en burgers steunen in de strijd tegen zwerfvuil.”
Ook rond statiegeld is er regelmatig discussie. Ben jij een voor- of tegenstander?
“Voor onze sector doet het er niet toe om voor- of tegen statiegeld te zijn. Het allerbelangrijkste is de zoektocht naar de meest efficiënte manier om lege flessen in te zamelen, zodat we die nadien kunnen recycleren. Sommige landen werken met statiegeld. En andere landen hanteren dan weer een andere methode.
Ik citeer daarom graag onze voorzitter Etienne Gossart, die ons er dikwijls aan herinnert dat “elke drankverpakking die zich tussen het zwerfvuil bevindt, er een teveel is”. We moeten lege drankverpakkingen niet als afval beschouwen, maar als een primaire grondstof die hergebruikt wordt voor de productie van nieuwe flessen.”
Het volstaat dus om plastic flessen te recycleren en nadien te hergebruiken?
“Het recycleren is maar een deel van een bredere uitdaging. Als gevolg van de vrijwillige engagementen en de wettelijke verplichtingen met betrekking tot het gebruik van gerecycleerd PET, is het voor onze bedrijven ook uiterst belangrijk om voldoende hoeveelheden gerecycleerd PET te voorzien, met een optimale kwaliteit. Dit is noodzakelijk om te garanderen dat de verpakkingen die de bedrijven aan consumenten aanbieden, voldoen aan alle veiligheids- en kwaliteitsnormen.”
Er is dus nog ruimte voor verbetering bij de recyclage van plastic flessen?
“In 1994 riep de sector Fost Plus in het leven, samen met andere actoren. Ze ontwikkelden een uniek systeem op Europees niveau: de blauwe zak. Dankzij dit performant systeem, zijn we vandaag in staat om meer dan 80% van de PET-flessen op te halen en te recycleren. Maar er is nog ruimte voor verbetering, absoluut. Om nog performanter te zijn en de kwaliteit van het ingezameld materiaal te verzekeren, werden er een hele reeks projecten en acties tot stand gebracht.”
Wat betekent dat concreet?
“Ik maak het concreter met een voorbeeld: Fost Plus werkt aan de uitbreiding van de blauwe zak, waardoor alle types kunststof huishoudverpakkingen kunnen opgehaald worden. Dat vereist een aanpassing in sorteercentra. Maar op lange termijn betekent het dat sorteercentra performanter worden en zo’n 15 verschillende materialen kunnen sorteren. Daarnaast moeten we ook werken aan oplossingen om de verpakkingen die 'out of home’ worden geconsumeerd, beter in te zamelen. Dit zijn dus de verpakkingen van drankflessen die niet bij de klassieke winkels, zoals de grootwarenhuizen, gekocht werden.”
Sommigen pleiten ervoor om vooral kraantjeswater te drinken: hoe kijk jij daar tegenaan?
“Natuurlijk mineraal- en bronwater en kraantjeswater zijn complementaire producten, maar tegelijk ook zeer verschillend. Natuurlijk mineraal- en bronwater zijn drinkbaar aan de bron en mogen noch chemische, noch microbiologische behandelingen ondergaan hebben. Het kraantjeswater daarentegen ondergaat een chemische behandeling om de drinkbaarheid te verzekeren tot bij de consument.
Natuurlijk mineraalwater wordt gekenmerkt door zijn oorspronkelijke zuiverheid. Het is het enige water dat gezondheidsclaims mag maken. En dat heeft één simpele reden: alleen natuurlijk mineraalwater heeft een samenstelling die stabiel blijft in de tijd.”
Belgen drinken ook nog altijd graag frisdranken. Toch valt het op dat de samenstelling veranderd is.
“Belgen zijn altijd liefhebbers geweest van frisdranken en gebotteld water. Toch merken we een evolutie binnen deze categorie van dranken. De consumptie van gesuikerde frisdranken kent over de tijd heen een daling, ten voordele van dranken zonder of met weinig suiker.
De sector heeft zich ertoe verbonden tussen 2000 en 2020 het suikergehalte met 25% te verminderen. Een evaluatiemoment in 2017 toonde aan dat de drempel van 20% reeds overschreden was. We zijn dus redelijk gerust dat we die doelstelling zullen halen of zelfs overschrijden. Het aandeel van light-dranken bedraagt 33% in België. Wanneer we inzoomen op de bruisende frisdranken, is het light-aandeel zelfs 40%. Dit is dus een stuk hoger dan het Europese gemiddelde dat slechts 26% is.”
En op het niveau van marketing?
“Onze bedrijven hebben hun marketingstrategie aangepast en zetten hun frisdranken met minder of zonder suiker in de kijker. Sinds 2018 bieden de bedrijven geen gesuikerde frisdranken meer aan in de drankautomaten van middelbare scholen. En om de consument objectieve informatie te verschaffen over zoetstoffen en het gebruik ervan, lanceerde de federatie het platform www.zoetstoffen.eu. Alle informatie op dit platform werden gevalideerd door onafhankelijke wetenschappers.”
Samen met Fevia communiceerde jullie sector dit jaar ook rond de impact van grensaankopen: hoe verklaar je dat fenomeen?
“We zien inderdaad een constante stijging van de grensaankopen, sinds de introductie van de verpakkingsheffing in 2004. Deze jaarlijkse stijging bedraagt zo’n 6 à 7%. En telkens de regering beslist om de tarieven te verhogen of nieuwe taksen te heffen die zorgen voor een nog groter prijsverschil tussen België en haar buurlanden, zien we dat de grensaankopen nog meer stijgen.
De zogenaamde “suikertaks” die op 1 januari 2018 verdubbelde, had zoals verwacht een grote impact op de grensaankopen: +15,6% in 2018. Elke keer opnieuw stelt het Prijzenobservatorium vast dat de fiscale politiek voor een inflatie zorgt bij de niet-alcoholische dranken.”
Wat is de impact hiervan op de productie van de dranken bij ons?
Iedere liter water of frisdrank die een Belgische consument over de grens koopt, is een liter die niet in België werd geproduceerd. Dit is dus een gemiste kans voor zowel de bedrijven als voor de overheid. Het volume dat we in het buitenland aankopen komt overeen met ongeveer een verlies van 43 miljoen aan inkomsten uit verpakkingsheffingen, accijnzen en BTW voor de Belgische autoriteiten.
Voor de bedrijven heeft die daling in volume een negatief effect op de winstgevendheid en dat is dan weer slecht nieuws voor de werkgelegenheid in ons land.”
Laten we nog even inzoomen op de eindejaarsfeesten om dit interview af te sluiten. Campagnes als Tournée Minérale moedigen ons aan om minder alcohol te drinken. Gaan we ervan uit dat Belgen meer water en frisdranken drinken, en ook tijdens de feesten?
“De eindejaarsfeesten zijn inderdaad een belangrijk moment voor de sector, omdat onze dranken uiteraard geserveerd worden aan iedere tafel. Maar we maken nog iets te weinig de link tussen water en gastronomie. Daarom organiseerden wij een workshop over food pairing, om aan te tonen wat de impact van natuurlijk mineraalwater kan zijn op de smaakbeleving. Net zoals bij wijn, kan je het type water aanpassen tijdens het verloop van de maaltijd. Op onze Facebookpagina Water op Restaurant delen we informatie en geven we tips.
Het klopt dat zowel plat als bruisend natuurlijke mineraalwater en bronwater voor de meeste Belgen meer dan ooit een alternatief zijn voor alcoholische dranken. En deze worden zeker gewaardeerd met de stevige maaltijden op Kerst en Oudjaar.”
Blijf je graag op de hoogte over de Belgische sector van waters en dranken? Neem contact op met David Marquenie, secretaris-generaal van het VIWF.
Het VIWF maakt deel uit van de 26 sectoren die Fevia, de federatie van de Belgische voedingssector, vertegenwoordigt. Om meer te weten over de 26 Belgische voedingssectoren, ontdek de brochure ‘Fevia en haar 26 sectoren’.