Met onze lekkere voeding en dranken scoren we wereldwijd, maar hoelang nog? Van Poetin’s embargo tot Trump’s handelsoorlogen en van Colombiaanse heffingen op onze diepvriesfrietjes tot meer verdoken vormen dicht bij huis: de wereld lijkt de voorbije jaren in de greep van het protectionisme. Bovendien neemt dat protectionisme tal van vormen aan. Helaas dreigen die allemaal onze export, de motor van onze groei, hard te treffen. Wat is er aan hand?
“Protectionisme en populisme gaan vaak hand in hand. Landen schermen de eigen markt af om hun eigen economie en werkgelegenheid te beschermen. Trump doet dat op een heel openlijke manier, maar tal van landen doen eigenlijk op een meer verdoken manier hetzelfde,” aldus Economic Advisor Carole Dembour. “Voor onze Belgische voedingsbedrijven is dat slecht nieuws. Export is de motor van onze groei, goed voor 27,6 miljard euro van onze omzet. Tegelijk zorgt export voor werkgelegenheid in eigen land, biedt het ons kansen om te investeren en dus om te innoveren.”
Van Afrika tot in Amerika
Na Zuid-Afrika en Brazilië kondigde ook de Colombiaanse regering recent invoerheffingen aan op diepvriesfrieten uit Europa. Zogenaamd als vergelding voor ongeoorloofde dumpingpraktijken, maar in realiteit gaat het om een poging om de eigen producenten af te schermen tegen concurrenten die efficiënter produceren. Naast Nederland en Frankrijk wordt ook de Belgische aardappelsector geviseerd.
Romain Cools van Belgapom, de federatie van de Belgische aardappelhandel- en verwerking : “De diensten van Commissaris Malmström kwamen tot de bevinding op basis van een doorlichting van het Colombiaanse anti-dumpingdossier dat er geen sprake is van dumpingpraktijken. Helaas weigerde de Colombiaanse overheid de onterecht opgelegde anti-dumpingheffingen in te trekken, zodat de Europese Commissie nu de zaak aanhangig maakt bij de WTO. De sector hoopt dat de krachtdadige reactie van de Commissie een einde maakt aan een domino-effect dat voor onze Belgische aardappelverwerking zowel de geloofwaardigheid als de concurrentiepositie op deze markten aantast.”
En sinds de uitbraak van de Afrikaanse varkenspest botst ook de uitvoer van ons Belgisch varkensvlees op gesloten grenzen. Maar liefst 25 landen voerden een embargo in, waarvan voornamelijk Aziatische landen. En helaas schuilen daarachter niet enkel motieven rond dierengezondheid. Elke maand waarin de Belgische varkenssector niet normaal kan exporteren, kost het de sector gemiddeld 22,42 miljoen euro.
Intussen heven India, Vietnam en recent ook Indonesië hun embargo op. Momenteel probeert federaal minister van landbouw Denis Ducarme ook de Zuid-Koreaanse markt te openen. Het paradoxale is dat het land zich afsluit voor de invoer van Belgisch varkensvlees. Dit terwijl Zuid-Koreaanse varkenshouderijen wel zijn getroffen door de Afrikaanse varkenspest en oproept om hun varkensvlees uit niet-getroffen regio’s te blijven exporteren.
Verdoken protectionisme
Maar protectionisme laat zich ook dichter bij huis voelen. Denk maar aan het Franse experiment met verplichte oorsprongsetikettering voor zuivel en vlees als ingrediënt in voedingsproducten. Hier blijkt dat protectionisme niet steeds een zwart-wit verhaal is, maar zich vaak in een grijze zone bevindt. De Fransen beweren wel dat ze met die maatregel meer transparantie voor consumenten willen creëren, maar zorgen er eigenlijk vooral voor dat ze hun eigen boeren beschermen ten nadele van vooral buitenlandse producenten. Lees hier meer over die “grijze” vorm van protectionisme.
En dan heb je nog de nakende en slopende Brexit. “Take back control” liet als slogan weinig tot de verbeelding over. Indien het VK de Europese Unie zou verlaten zonder akkoord, zal 15% van die voeding en dranken te maken krijgen met heffingen van gemiddeld 23,7%. Het Verenigd Koninkrijk is de 4de belangrijkste exportmarkt voor de Belgische voedingsindustrie. In 2018 exporteerden Belgische voedingsbedrijven voor 2,2 miljard euro voeding en dranken naar het Verenigd Koninkrijk.
Pleidooi voor een eerlijk en open handelsbeleid
Het is duidelijk dat het protectionisme in verschillende gradaties de kop opsteekt. Een kleine, open economie als België dreigt daarbij aan het kortste eind te trekken. Bart Buysse, CEO van Fevia: “De eigen grenzen sluiten staat haaks op de principes van de eengemaakte Europese markt. Wij pleiten ervoor om het vertrouwen in Europa en in evenwichtige handelsverdragen opnieuw te versterken. Samen met onze sectoren gaan we dan ook de dialoog aan met nationale en Europese beleidsmakers. Onze boodschap is duidelijk: we kunnen en mogen protectionisme niet aanvaarden.”
Op het Europese niveau lijkt er alvast beweging te komen in het dossier rond de onterechte antidumpingmaatregelen van diepvriesfrieten. Daar kondigde het Europees Parlement en de Europese Commissie onlangs aan dat ze klacht indienen bij de Wereld Handels Organisatie. En uiteraard blijft Europa volop in de Brexit-modus. Voor onze bedrijven is een no-deal Brexit de slechts mogelijke oplossing en Fevia blijft dan ook pleiten voor een onderhandelde oplossing, zelfs als die bijkomend uitstel zou betekenen.
Niet alleen voor onze sector, maar heel België, Europa en zelfs heel de wereld heeft baat bij een eerlijk en open handelsbeleid waar producenten hun sterktes kunnen uitspelen. De Belgische voedingsindustrie doet dat met het promotiemerk “Food.be – Small country. Great Food.”. Een protectionistisch handelsbeleid is enkel nefast voor de groei van de wereldhandel. Laten we dus nu, meer dan ooit de voordelen van vrijhandel en open grenzen benadrukken.
Blijf via onze Brexit wegwijzer steeds op de hoogte van de laatste evoluties
